Physical fitness and physical behavior in (wheelchair-using) youth with spina bifida

Spina bifida is de meest voorkomende aangeboren aandoening van het ruggenmerg. Als gevolg van deze aandoening zijn patiënten vaak gebonden aan hun rolstoel voor dagelijkse activiteiten, lange afstanden en sportactiviteiten. Rolstoelgebonden patiënten met spina bifida hebben lagere fysieke fitheid en vertonen ongunstiger fysiek gedrag dan niet-rolstoelgebonden patiënten met spina bifida.

Spina bifida is de meest voorkomende aangeboren aandoening van het ruggenmerg. Als gevolg van deze aandoening zijn patiënten vaak gebonden aan hun rolstoel voor dagelijkse activiteiten, lange afstanden en sportactiviteiten. Rolstoelgebonden patiënten met spina bifida hebben lagere fysieke fitheid en vertonen ongunstiger fysiek gedrag dan niet-rolstoelgebonden patiënten met spina bifida.

 

Fysieke fitheid

Fysieke fitheid bestaat uit gezondheidsgerelateerd fitheid (o.a. cardiovasculaire uithoudingsvermogen) en vaardigheid-gerelateerde fitheid (power, snelheid, behendigheid, coördinatie, balans, reactietijd). Er zijn geen valide en betrouwbare testen beschikbaar om fysieke fitheid te meten bij rolstoel-rijdende kinderen en jongeren met spina bifida. Op basis van de studies die beschreven worden in het proefschrift van Manon Bloemen wordt geadviseerd om de piek zuurstofopname te meten bij rolstoel-rijdende kinderen en jongeren door middel van rolstoel propulsie in plaats van arm-fietsen. De beste veldtest om de fysieke fitheid te meten is de Shuttle Ride Test, dit blijkt een valide en betrouwbare test te zijn. Het aantal volbrachte stappen representeert de aerobe fitheid en hangt samen met anaerobe fitheid en behendigheid. Echter de piek zuurstofopname is niet te voorspellen aan de hand van het aantal trappen, om de piek zuurstof opname te meten zou een mobiel gas analyse systeem gebruikt moeten worden. Er worden verschillende vaardigheids-gerelateerde fitheidstesten geëvalueerd op validiteit en betrouwbaarheid. Uit dit onderzoek blijkt dat de 10x5 meter sprint test en de slalom test beide valide en betrouwbaar zijn om behendigheid te meten en de Muscle Power Sprint Test valide en betrouwbaar is om de anaerobe fitheid te meten.

 

Beweeggedrag

Beweeg gedag wordt uitgedrukt in type activiteit en intensiteit. Het beweeggedrag van rolstoel-rijdende kinderen en jongeren met spina bifida is ongunstig vergeleken met normaal ontwikkelende kinderen. Op schooldagen zijn rolstoel-rijdende kinderen meer actief en minder sedentair dan in het weekend. De intensiteiten van de activiteiten variëren enorm  tussen de kinderen en jongeren, dit wijst op het belang van individuele zorg afgestemd op persoonlijke hulpvragen. Beweeggedrag is gecorreleerd aan leeftijd en de manier van voortbewegen, oudere leeftijd en rolstoel-gebonden zijn hebben een negatieve invloed op beweeggedrag. Daarnaast zijn persoonlijke en omgevingsfactoren van invloed op beweeggedrag. Persoonlijke factoren die positief van invloed zijn op beweeggedrag zijn het beheersen van complexe vaardigheden, voldoende zelfvertrouwen en fitheid. Verzorging i.v.m. incontinentie en medische ingrepen en verminderde intentie om fysiek actief te zijn lijken een negatieve invloed te hebben op beweeggedrag. Ook de omgeving is van invloed op het beweeggedrag: ondersteuning van andere mensen, gebruik van hulpmiddelen, adequate informatievoorziening over de mogelijkheden van aangepast sporten en de aanwezigheid en toegankelijkheid van speeltuinen en sportfaciliteiten. Een systematische literatuurstudie liet zien dat er sterk bewijs is dat fysieke training alleen niet effectief is om beweeggedrag positief te beïnvloeden, er werden conflicterende resultaten gevonden voor studies met een gedragsmatige component.

 

Manon Bloemen promoveerde op 7 juni 2017 aan Universiteit Utrecht.

Lees het proefschrift.