Medische zorg voor topsporters mag nooit meer sluitpost van de begroting zijn

Het medische begeleidingsteam Nederland

Wat zijn de taken van de chef arts van het medische begeleidingsteam Nederland bij de Winter Spelen?
“Onze rol tijdens de komende Winterspelen is een faciliterende rol voor de atleten en hun begeleiders. Crisisinterventie is een belangrijke taak van de chef-arts. Soms moet je beslissingen nemen of deelname van een atleet wel of niet door kan gaan. Je moet afwegen wat het beste is in het belang van (de gezondheid van) een atleet.”

Waaruit bestaat het medische begeleidingsteam Nederland?
“Er zijn twee dokters die meegaan, en in principe één fysiotherapeut per specialiteit. De dokters zijn Gé van Enst en ik. Wij verdelen onze aandacht tussen de ijssporters en de “mountain sporters”. Gé zorgt voor de schaatsers en ik voor de “mountain sporters”.”

Waarom is het medisch begeleidingsteam zo klein?
“Het IOC geeft accreditaties voor alle begeleiders en dat is beperkt. Dit geldt in feite voor alle participerende landen. Het aantal (para)medische begeleiders is relatief klein voor de Nederlandse atletengroep. Uitbreiding van deze accreditaties is moeilijk te verkrijgen. Zo kan er maar één fysiotherapeut per discipline mee. Door een gewenst aantal fysiotherapeuten handig in te delen, zoals in London 2012, kunnen er effectief meer fysiotherapeuten mee. Het definitieve aantal fysiotherapeuten dat wij mee kunnen nemen moet nog worden bepaald. Waarschijnlijk worden dat vijf fysiotherapeuten voor de verschillende disciplines. Eind december wordt de keuze definitief gemaakt wie er meegaan.
Een psycholoog gaat niet mee naar de Spelen. In het voortraject voor de Spelen heeft een psycholoog een belangrijke rol voor de atleten. Het belang hiervan is bij de vorige Winter- en Zomerspelen gebleken.
Voor ‘vrouwenproblemen’ zou een vrouwelijke fysiotherapeut het mooiste zijn. Het is opvallend dat er tot nu toe bij het schaatsen nooit een vrouwelijke fysiotherapeut is geweest.” (Enkele weken later meldde Cees-Rein dat er gelukkig wel een kandidaat blijkt te zijn.)

Hoe is de invloed van de gesponsorde ploegen op de invulling van het medische begeleidingsteam?
“Een deel van het medische team is al bepaald door gesponsorde ploegen. Rondom de schaatsers bijvoorbeeld zijn er al diverse medische en paramedische begeleiders. Deze ge-oliede machine moet intact blijven. Wij zijn slechts faciliterend in deze.”

Waaruit bestaat het voorbereidend medische programma?
“Alle topsporters krijgen een uitgebreide sportmedische analyse. Dit is een dagvullend programma voor de atleten. Het gaat niet alleen om een uitgebreide sportmedische keuring, voedinganalyse, maar ook om een psychologische analyse. Psychopathologie voor topsporters wordt zwaar onderschat. Inmiddels wordt via de opleiding ‘topsportartsen’ in een masterclass aandacht aan sportpsychiatrie besteed. Ziektebeelden zoals depressie, eetstoornissen, faalangst en suïcide komen in deze opleiding aan bod.
Daarnaast wordt er uitgebreid voorlichting gegeven over o.a. de lokale omstandigheden, weerbaarheid voor ziekte en persoonlijke hygiëne. Het kledingpakket is standaard en toegespitst op de soms sterk wisselende klimatologische omstandigheden van Sochi.”

“De klimaatkamer die op Papendal staat wordt niet gebruikt in de voorbereiding. Of dat jammer is weet ik niet. Ik zie er voor de Winterspelen geen toegevoegde waarde in, omdat topsporters vaak beter weten wat zij aan moeten doen, welke voeding zij moeten nemen, hoeveel vocht zij nodig hebben, etc.”

Hygiëne

• persoonlijke hygiëne: handen wassen, gebruikmaken van jouw eigen toilet op jouw kamer, reinheid voor het eten;
• het isoleren van iemand zodra zich verschijnselen voordoen met een verdenking op een infectie;
• hygiëne bij het bereiden van voedsel. Voor dit laatste is de Nederlands equipe niet verantwoordelijk. IOC verzorgt al jaren de keuken zelf inclusief het personeel, het voedsel, de bereiding en verdeling onder de deelnemers en verzorgers. De keuken is een centrale keuken. Al die jaren dat IOC de keuken verzorgt is het risico op verontreinigd voedsel kleiner geweest dan het gebruikelijke risico.

Wanneer er ter plaatse iemand verdacht wordt van een virusinfectie komt het door Gé ontwikkelde speciale lab in werking.”

Vaccinatieprogramma

“Het vaccinatieprogramma is zeer uitgebreid. Dit betreft voornamelijk inentingen tegen virussen. Het Nederlandse vaccinatieprogramma is goed genoeg om alleen wat aanvullingen te geven aan de atleten. Griepvaccinatie wordt overlegd met het RIVM en andere instanties om ook de meest recente en nieuw te verwachten virusuitbraken te voorkomen. Wanneer een grote groep atleten uit de hele wereld bijeenkomt, dreigt het gevaar dat atleten van elders voor ons vreemde en soms ook onbekende virussen kunnen meenemen. Door intensieve monitoring kan tot een eventuele re-vaccinatie worden besloten.”

Voeding & suppletie

“Goede voeding is al opgenomen in het voorbereidende programma. Met voldoende vocht, calorieën, gevarieerd voedsel, en extra vitaminesupplementen kan o.a. de weerbaarheid tegen infecties toenemen. Zo hebben bijvoorbeeld extra vitaminesupplementen een positief effect op het immuunsysteem, waardoor de weerstand van de sporter toeneemt.”

Ter plaatse

Kun je iets vertellen over de locatie Sochi, en heb je deze al bezocht?
“Het klimaat in Sochi kan heel wisselend zijn. De ene dag kan het 18ºC zijn en de volgende dag slecht weer met lage temperaturen. De situatie is vergelijkbaar met de Winterspelen van 1988 in Calgary, Canada. Er is geen pijl op te trekken. Het kledingpakket is daarop voorzien. De weersomstandigheden zijn van absoluut belang voor de prestatie van de spelers. Wat zij aan moeten doen weten de atleten beter dan wie dan ook. Nicolien Sauerbreij bijvoorbeeld vertelde mij eens dat zij altijd alles meeneemt naar de wedstrijd.”

“De omgeving heb ik al een keer bekeken. De maximale afstand van de kust naar de bergevenementen is 50 km. Alles is met de nieuwe weg- en treinverbindingen goed te bereiken. Binnen 45 minuten kunnen wij van ijsevenementen naar de bergevenementen reizen.
Wij zitten met de Nederlandse ploeg in een prachtig gebouw in het Olympische dorp. Het gebouw dat we hadden gevraagd hebben we gekregen. Het High Performance Center (HPC), zoals we dat in London 2012 hadden, zit op de begane grond van ons gebouw. Het HPC voldoet aan alle eisen van de atleten, coaches en begeleiders en is exclusief voor ons. Hier hebben Gé en ik ook een plek indien nodig.”

Wat zit er in de medische koffer?
“In onze medische koffer zitten de gebruikelijke eerstehulpspullen en pillen, en zaken zoals antibiotica, pulmonale medicatie, en middelen tegen diarree. Er gaan 2 AED’s (automatische externe defibrillatoren) mee. Gé en ik hebben er ieder één.
Bij calamiteiten geschiedt de acute opvang door IOC. IOC verzorgt geschoold (para)medisch personeel en een groot aantal AED’ s. Ambulance en lokale ziekenhuizen voor opvang worden ook door IOC geregeld. Wij hebben daar totaal geen bemoeienis mee. Na een incident kunnen wij er niet direct bij, maar wij zullen zeker proberen om zo spoedig mogelijk assistentie te verlenen als het een Nederlander betreft.”

Wat is de medische doelstelling in Sochi?
“De atleten gezond door het evenement heen loodsen, en ze gezond laten presteren.”

Wat vindt je van de Russische ‘homofobie’ in de media?
“Dit is in principe geen groot issue binnen NOC en onder de atleten. Dit is een door de media opgeklopt verhaal. Onze topsporters worden hiervoor onterecht voor verantwoording geroepen en gebruikt. Dit is misbruik van onze atleten. Hier heb ik ernstig bezwaar tegen. De atleten zijn volwassen genoeg om hun eigen plaatsbepaling te vinden in dit soort kwesties en zijn in aanloop naar de Spelen ook door NOC*NSF uitvoerig gebriefd over de lokale omstandigheden.
(Opm. de interviewers delen de mening van Cees-Rein dat de media wel de juiste weergave van mogelijk belangrijke onderwerpen moeten weergeven. De atleten hebben maar één ding voor ogen en dat is trainen voor de komende Winterspelen. De atleten hebben geen tijd om zich hiermee bezig te houden.)

Is er al een “programma” voor aftrainen van de topsporters wanneer zij stoppen na de Winterspelen?
“Nee, er is nog geen specifiek programma voor het zwarte gat -zo dat er al is-, maar wij besteden er wel aandacht aan binnen NOC*NSF.”

Toekomst medische begeleidingsteam Nederland

Heb jij dromen voor een optimaal medisch begeleidingsteam?
“Ja, ik zou graag een multidisciplinair team willen hebben, met name ook voor de Zomerspelen, inclusief 1 à 2 huisartsen, 1 orthopeed, en 5 à 6 bekwame fysiotherapeuten die het liefst goed zijn in manuele therapie. De geneeskundige zorg moet zo breed mogelijk zijn, vandaar dat ik graag 2 sportgeneeskundig geschoolde huisartsen erbij wil hebben naast de 2e-lijn medische en paramedische zorg. In feite is het optimale team dat team wat het meest wenselijk is voor de atleet.”

Jij hebt ooit gezegd “Medische zorg voor topsporters is versplinterd en diffuus”, vind je dat nog steeds?
“Ja, dat was wel zo. Er is hard aan gewerkt. Wij zijn op de goede weg. Dit was ook de reden van mijn aanstelling, en het streven van NOC*NSF om de topsportgeneeskunde te reorganiseren.”

CTO
“Ten eerste hebben wij nu een topsportmedisch milieu gecreëerd. Dit milieu is gericht op centra voor topsport en opleiding (CTO). Daarbij hebben wij gewerkt aan de medische voorzieningen voor onze atleten, waarna wij ongeveer 80% van de A-, B- en high performance atleten voorzien.
Er zijn vier Centra voor Topsport en Onderwijs (CTO) gekomen, waar snelle diagnostiek en adequate therapie kunnen plaatsvinden. Dit zijn Amsterdam, Eindhoven, Heerenveen en Papendal. Een 5e medisch netwerk moet in de regio Den Haag komen, waar beachvolleybal, skiën en zeilen zitten.

We hebben een netwerk van 2^e-lijn medisch specialisten gevormd, waar de sportartsen op kunnen draineren. Specialisten met de meeste expertise kunnen worden geconcentreerd. Radiologie is een stevig netwerk. Orthopedie is steviger gemaakt. Longartsen en cardiologen, waar minder een beroep op wordt gedaan, zijn oproepbaar.”

Topsportpolis
“In november 2013 is de topsportpolis bij Achmea gerealiseerd. De premie die de topsporters moeten afdragen is gelijk aan de basisverzekering. Dat wordt door Achmea aangevuld met een uitgebreid topsportpakket zoals fysiotherapie, massage, diagnostiek, etc. Het is een dringend advies van NOC om alle A-, B- en high performance sporters hierin te krijgen. Zo wordt het hierboven geschetste medische netwerk van medische zorg voor onze topatleten vergoed. Achmea heeft daarnaast voor de niet-statushouders een aantrekkelijke sportpolis ontwikkeld.”

Heb jij een droom voor de Zomerspelen van Rio de Janeiro in 2016?
“De medische ploeg is een logisch uitvloeisel van dit hierboven genoemde netwerk. De rode draad moet onafhankelijk zijn van de waan van de dag. Het model is gebouwd vanuit de wensen van de atleten en coaches. Nu volgt de Investering in jonge talentvolle topsportartsen via de Topsport Artsen Masterclass.”

Heb jij nog een laatste opmerking?
“Wij moeten blijven beseffen hoe belangrijk medische zorg is voor topsporters. Daarom geven wij die krachtige impuls uit NOC*NSF. Wij mogen niet terugkeren naar ‘de medische zorg als sluitpost van de begroting’.”

Met deze waardevolle laatste opmerking besluiten wij het interview. Wij wensen ‘onze’ topsporters, begeleiders, en het medisch begeleidingsteam Nederland veel succes in Sochi.