14 aanbevelingen voor revalidatie na COVID-19 besmetting

Op 31 mei publiceerde de British Journal of Sportsmedicine het artikel “The Stanford Hall consensus statement for postCOVID-19 rehabilitation” door Robert M Barker-Davies et al. https://bjsm.bmj.com/content/early/2020/05/31/bjsports-2020-102596 Met het ontslag van patienten uit het ziekenhuis, het vrijgeven van zelf-isolatie en herstel van symptomen is er behoefte aan medische informatie over veilige sporthervatting en revalidatie. Wetenschappelijke kennis hierover zal langere tijd op zich laten wachten.

14 aanbevelingen voor revalidatie na COVID-19 besmetting

Door Robbart van Linschoten, hoofdredacteur Sport & Geneeskunde

Op 31 mei publiceerde de British Journal of Sportsmedicine het artikel “The Stanford Hall consensus statement for postCOVID-19 rehabilitation” door Robert M Barker-Davies et al. https://bjsm.bmj.com/content/early/2020/05/31/bjsports-2020-102596             

Met het ontslag van patienten uit het ziekenhuis, het vrijgeven van zelf-isolatie en herstel van symptomen, is er behoefte aan medische informatie over veilige sporthervatting en revalidatie. Wetenschappelijke kennis hierover zal langere tijd op zich laten wachten. 

De Britse auteurs van de ‘Stanford Hall consensus statement’ , voor een deel werkzaam binnen de militaire revalidatiegeneeskunde, hebben praktische kennis en theoretische risico’s verzameld  en voorgelegd aan een expertpanel.  Na discussies volgen er 14 revalidatieaanbevelingen na COVID-19 besmetting.

Deze zijn:

Algemene revalidatie aanbevelingen

1. Zorgverleners moeten volgens lokale richtlijnen preventieve maatregelen nemen en geschikte persoonlijke beschermingsmaterialen (PPE) dragen. Ook moeten zij maatregelen nemen om druppel (aerosol) verspreiding te voorkomen/beperken tijdens behandelingen en activiteiten.

2. Revalidatie behandelingsplannen dienen  individueel te worden vastgesteld, overeenkomstig de behoefte van de patient en rekening houdend met zijn/haar comorbiditeit.

3. Voor patienten met COVID-19 moet revalidatie worden nagestreefd die de symptomen van kortademigheid en psychische klachten verlichten. Voorts richt zij zich op de verbetering van de deelname aan revalidatie, het fysiek functioneren en de kwaliteit van leven.

4. Patienten dienen te worden herbeoordeeld gedurende het revalidatieproces.

5. Patienten moeten voorlichting  krijgen over hun medische toestand en strategieën aangereikt te krijgen hoe hun herstel te managen.

Aanbevelingen voor longrevalidatie

6. Respiratoire complicaties moeten in overweging worden genomen bij postCOVID-19-patiënten.  Stoornissen en functionele beperkingen kunnen (deels) aan een een verminderde ademhalingsfunctie worden toegschreven.

7. Onder veilige testomstandigheden wordt een eerste functieonderzoek  aanbevolen.  Dit is afhankelijk van de mate van functionele klachten, kortademigheid en de fysieke en mentale toestand van de patient.

8. Laag-intensieve inspanning (≤3 METs of overeenkomstig) wordt in eerste instantie  aanbevolen voor patienten die zuurstof nodig hebben gehad tijdens hun COVID-behandeling. Tijdens de inspanning dienen hartslag, O2-saturatie (polsoximetrie) en bloeddruk te worden gemonitord. Stapsgewijze toename van de inspanning kan plaatsvinden indien symptomen ontbreken.

Aanbevelingen voor hartrevalidatie

9.  Cardiale gevolgen dienen bij alle post COVID-19 patienten te worden vermoed, ongeacht hun ernst. Alle patienten moeten worden onderzocht op cardiale klachten, op herstel na inspanning, op functioneren en mogelijke beperkingen.  Afhankelijk van dit onderzoek en eventuele symptomen, dient een specialistisch advies te worden gevraagd.  Indien nodig kan verder bloedonderzoek, een ECG, 24-uur HolterECG, een echocardiogram, een inspanningstest (CPET) of een cardiale MRI worden uitgevoerd.

10. Een periode van volledige rust na COVID-19-infectie, die deels afhangt van de symptomen en complicaties, vermindert het riskio op postinfectieus hartfalen, een gevolg van myocarditis

11. Als cardiale pathologie aanwezig is, dient een specifiek hartrevalidatie programma te worden gevolgd.  Dit moet toegespitst zijn op de individuele patient en gebaseerd op cardiale complicaties, beperkingen en overige behoeftes zoals vastgesteld tijdens het revalidatieconsult.

12. Patienten die terugkeren naar top/competitiesport of zwaar lichamelijk werk na een bewezen myocarditis dienen 3-6 maanden volledige rust te houden.  De lengte van de rustperiode is afhankelijk van de klinische ernst en duur van de besmetting, de linker ventrikel functie bij het onstaan van de klachten en de uitgebreidheid van de onsteking op de cardiale MRI.

13. Na een myocarditis kunnen training en topsportbeoefening worden hervat indien de linker ventrikelfunctie normaal is, de serum-biomarkers van hartspierschade zijn genormaliseerd  en significante arithmieeën ontbreken op een 24-uurs HolterECG en inspanningstest.

14. Wanneer na een doorgemaakte myocarditis er weer top/competitiesport gedaan wordt of zwaar lichamelijk werk hervat,  dienen patienten in ieder geval de eerste 2 jaar een periodiek onderzoek te ondergaan.